Debrecen en de Poesta – Annelies Rigter Reisreportages

De historische stad Debrecen, gelegen in het oosten van Hongarije, is omgeven door de eindeloze poesta waar cowboys met hun paarden galopperen, waar herders hoeden en waar waterbronnen genezen.

TEKST & FOTOGRAFIE ANNELIES RIGTER

Debrecen is een universiteitsstad in het oosten van Hongarije met ruim twintigduizend inwoners. Het is de tweede stad van het land, met statige huizen, hotels en veel terrassen. Het oude stadhuis in classicistische stijl en de gereformeerde grote kerk zijn bekende trekpleisters. Midden in de stad staat een standbeeld van Michiel de Ruyter, die in 1676 26 Hongaarse protestantse dominees bevrijdde van een Spaans galjoen. Debrecen heeft een rijke historie met veel kunst, cultuur en concerten. Rond 15 augustus is er het extravagante bloemenfestival met dans en straatfeesten, en op 20 augustus wordt St. Istvándag gevierd, de Hongaarse variant op Koningsdag. Hierbij wordt gevierd dat St. István, de stichter en latere koning van Hongarije, duizend jaar geleden een moderne, feodale staat naar Westers model stichtte.

Duik in het diepe

Na een bezoek aan Debrecen rijd ik met mijn Hongaarse gids verder naar Hajdúszoboszló, een gemoedelijk stadje met een marktplein waar acaciahoning, zelfgemaakte bosbessenjam, houten pollepels en kanten kleedjes worden verkocht. In de avond speelt een plaatselijk orkestje en de bevolking danst.

In de stad bevindt zich Hungarospa, het grootste waterpark van Europa, gebouwd rondom natuurlijke jodiumhoudende, geneeskrachtige warmwaterbronnen. Deze bronnen werden bij toeval ontdekt tijdens een zoektocht naar olie. De arts Pávai Vajna Ferenc zag meteen medische mogelijkheden en bouwde een klein centrum om de bron heen. Dit centrum is uitgegroeid tot een megakuuroord met verschillende therapeutische behandelingen voor reuma, artritis, huidziekten en rugproblemen. Rondom het kuuroord zijn openluchtzwembaden met een strand en ligstoelen, en het Aquapark met vijftien verschillende glijbanen.

Ik zwem door de grotten en spelonken van de thermische baden en ervaar het warme, geneeskrachtige water. Later bevind ik mij in het Aquapark met diverse hoge, kronkelige, smalle of brede glijbanen. Voordat ik het besef, sta ik op de hoogste glijbaan voor een gesloten poortje, dat elk moment kan openen zodat ik me in de diepte kan storten. Een koude angst overvalt mij en ik overweeg het voor gezien te houden. Anderen dringen achter mij en ik besef dat er geen weg terug is. Even later glijd ik naar beneden en eindig opgetogen met een plons in het water. Om Hungarospa heen staan en liggen veel hotels en campings die het hele jaar open zijn.

Rijden op raspaarden

Vanaf Hajdúszoboszló gaan we op weg naar de poesta, een enorm vlak grasland waar schapen, koeien en paarden vrij kunnen grazen en draven. We rijden over slingerende wegen door het Hongaarse platteland met acacia’s, wilgen en hoge populieren waar vogels zingen. We passeren dorpjes met door klimop begroeide huisjes, wilde bloemen en scharrelende kippen. De akkers en bossen lopen in elkaar over, met kronkelende zandwegen ertussen. Het landschap geeft een gevoel van eindeloze ruimte en vrijheid. Op een elektriciteitsmast broedt een ooievaarspaar, en een van de kuikens probeert al te fladderen. In bepaalde periodes kun je hier wilde paddenstoelen en bessen plukken.

Bij aankomst bij de Hortobágy-manege worden we met kaaskoekjes en flessen palinka, een lokale likeur, ontvangen door de familie Csoma. Uit de stallen klinkt het verwachtingsvolle gehinnik van de Hongaarse Holsteinpaarden. Hun glanzende, donkere vacht glinstert in de namiddagzon. Dávid Lovastanya, een jonge paardendresseur, toont ons zijn dressuurkunsten. We krijgen een show te zien die wordt opgevoerd tijdens een huwelijksplechtigheid, waarbij de bruid en bruidegom te paard hun gelofte afleggen. De manege wordt verhuurd voor bruiloften en partijen, maar je kunt er ook met een groep of individueel paardrijlessen nemen. Met de geur van vers hooi in de neus krijgen we de gelegenheid om zelf te rijden.

Nationaal park Hortobágy

Dan gaan we door naar Nationaal park Hortobágy. Het is Werelderfgoed, opgericht in 1973 en het eerste nationale park van Hongarije. In totaal zijn er nu tien. Het hele project is gericht op het in stand houden en beschermen van de natuurlijke omgeving van inheemse diersoorten, zoals wolven, vossen, beren, paarden, wilde katten en allerlei vogelsoorten.

Met een boemeltreintje rijden we langs de visvijvers, kunstmatige meertjes en sloten die zijn gecreëerd om vis te kweken en uit te zetten. In het park leven meer dan driehonderd soorten vogels, waaronder de lepelaar, ooievaar, pelikaan en kraanvogel, die ooit was verdwenen door het teruglopende visaanbod in de vijvers van dit gebied. Deze streek is daarom ook een paradijs voor vogelaars, die overal tussen de bosjes met lange verrekijkers bivakkeren.

Verder door akkerland, waar maïs en suikerbieten worden verbouwd en velden met zonnebloemen en vlierbomen in bloei staan. Huisjes met wilde bloemen en tomaten in de tuin typeren het ongepolijste landleven. Om de 20 kilometer passeren we een csárda, een klein restaurant op de poesta, waar paard en ruiter even kunnen rusten, eten en drinken.

Plattelandsromantiek

Het schijnt dat de Hongaar van nature zwaarmoedig is, graag zwarte kleding draagt en ongebreideld kan drinken. Na eeuwenlang onderdrukt te zijn door de Oostenrijkers en Russen, en het drama rondom de opstand in 1956, lijkt het mij dat daar genoeg reden voor is. De Hongaarse zigeunermuziek verhaalt over deze droevige zaken, maar ook over mooie meisjes en de liefde. Ze zingen intens en uit volle borst en gaan in restaurants van tafel tot tafel om verzoeknummers te spelen.

Onderweg stappen we uit en ontmoeten we de schaapherder Ferenc Jójárt die zijn 739 rackaschapen hoedt. Hij vertelt zijn verhaal: zes uur op, zieke dieren verzorgen en dan op pad. De hele dag op de poesta met zijn drie honden, waarvan een jonge in opleiding. Hij houdt van de natuur, de eenzaamheid, de rust en de tijd om te filosoferen. Hij is ermee opgegroeid. Zijn vader en grootvader waren ook herders. Terwijl hij vertelt, leunt hij op zijn lange stok en kijkt vanonder zijn vilten hoedje over het veld met de grazende schapen. Het warme avondlicht valt over de velden met de wuivende pluimen van de gele tarwe, de vele margrieten, de felrode klaprozen en de diepblauwe korenbloemen.

Als we verder reizen, komen we tegen de avond aan bij boerenbedrijf Tuba Tanya, een ecologische, meer dan honderdjaaroude boerderij met een traditioneel restaurant. Op het erf scharrelen kippen en hanen. In de stal staan wolvarkens, schapen en geiten. Een kalkoen heeft net een nest eieren uitgebroed en de kuikens kruipen piepend met opengesperde bekjes uit het ei. De imposante Hongaarse grijsrunderen lopen achter de boerenknecht aan naar de wei waar hij een wagen met hooi leegt. Ondertussen schraapt Mate de maïs van de kolven, wat als voer voor het vee wordt gebruikt. Met een hamer worden walnoten kapotgeslagen en in een grote zak gedaan. Van zonnebloemen wordt zonnebloemolie gemaakt en bijen zwermen om de acaciabomen heen.

Aan het plafond van één van de ruimten in de boerderij hangen hammen, hompen spek en salami van een pas geslacht varken te drogen. Boer Istvan Rapolthy trekt mij met een geheimzinnige blik aan mijn arm mee naar de tuin. Daar opent hij een houten vogelhuisje, waaruit hij met een brede grijns twee flessen palinka tovert. De eerste borrel wordt genuttigd. Iedereen krijgt een glaasje, in de loop van de avond volgen er meer.

In het restaurant speelt de Hongaarse muziekgroep Tubaròzsa. Een grote, zwarte ketel hangt boven een vuur. Hier wordt het traditionele gerecht slambuc gemaakt van pasta, aardappelen, spek en varkensvet. Varkensvlees wordt op een open vuur bereid. We eten eend, gebakken aardappelen, zuurkool en worsten. Als toetje krijgen we mákosmeggyes, een pannenkoek gevuld met fruit. Ondertussen worden er anekdotes verteld, gedanst en gedronken. Gelukkig heeft de boerderij zes gastenverblijven.

Geen opdringerig vermaak

In zuidelijke richting vanaf Hajdúszoboszló ligt Silver Major, een familieresort. Ook hier worden we ontvangen met palinka. Er staan schalen met zoetigheden, salami’s, kaas en broodjes. Het resort bestaat uit een hotel en boerenhuizen die het hele jaar door open zijn en verwarmd worden door een thermische bron. Ze zijn allemaal voorzien van een eigen thermisch bad. De elektriciteit wordt volledig opgewekt door zonnepanelen en er is een biologische moestuin waarvan de producten in het restaurant van het hotel worden gebruikt. Om de boerenhuizen staan grote tafels met grillmogelijkheden.

We maken een wandeling door het gebied. Het is zonnig. Er is een groot zwemmeer, omgeven door weilanden met wuivende rietpluimen, korenbloemen en klaprozen. In de verte zien we de stromende rivier. Alles is groen, overal is leven, van huppelende haasjes tot statige, witte zwanen in de sloten. Overal staan picknicktafels en er mag overal gebarbecued worden. Alles is gericht op het samenzijn. Daarom is het ook uitermate geschikt voor families met kinderen. Er kan op het terrein worden gewandeld, gefietst of gezwommen.

In de buurt van het resort bevinden zich kraters die zijn ontstaan door het boren naar gas waarna water ze vulde. Het zijn idyllische plekken, waar parende kikkers van de een op de ander springen. Als we uitstappen en om het meer heen wandelen, horen we de oorverdovende resonantie van tienduizenden uit volle borst kwakende kikkers. Het water lijkt troebel, maar is schoon en uitstekend geschikt om in te zwemmen. Aan de rand zitten wat vissers met een picknickmand en een fles abrikozenpalinka. Er is geen sprake van opdringerig, toeristisch vermaak, dat vaak de idylle verstoort.

Als mooie afsluiter van de reis worden we verrast door drie herders te paard met zwarte hoed en in zwartblauw kostuum, die met hun glanzende raspaarden de zwepen laten knallen.

Hongarije

LIGGING